การวางแผนครอบครัว คือ การมีเป้าหมายของครอบครัว มีความพร้อมในด้านต่างๆตั้งแต่การเลือกคู่ครอง ความพร้อมด้านที่อยู่อาศัยและอาชีพ การแต่งงาน การวางแผนที่จะมีบุตร การเว้นช่วงระยะห่างของการมีบุตรที่เหมาะสม การเป็นพ่อแม่ที่ดีเพื่อเลี้ยงดูบุตรให้เป็นคนดี มีคุณภาพและมีความสุขแก่ตนเอง ครอบครัว สังคมและประเทศชาติ ระยะเริ่มต้นของการใช้ชีวิตคู่ร่วมกัน ต้องปรับตัวเข้าหากัน ตกลงบทบาทและภาระหน้าที่ในครอบครัวซึ่งเป็นที่ยอมรับกันทั้งสองฝ่าย และสามารถสลับบทบาทกันได้ในยามจำเป็น
การวางแผนมีบุตร และการเว้นช่วงการมีบุตร คือการเตรียมความพร้อมสำหรับมีบุตรว่าเมื่อแต่งงานกันแล้วต้องการจะมีบุตรกี่คน และเว้นระยะห่างกันนานแค่ไหน เลือกวิธีอะไรจึงจะมีประสิทธิภาพและปลอดภัยในการคุมกำเนิด การวางแผนการเงิน และการวางอนาคตบุตร ตลอดจนการเว้นช่วงการมีบุตร เพื่อให้ผู้เป็นแม่ได้พื้นฟูสุขภาพร่างกาย ก่อนการตั้งครรภ์ครั้งต่อไป ที่สำคัญก็คือไม่ควรมีบุตรเร็วเกินไป ช้าเกินไป หรือถี่เกินไป จะทำให้เกิดปัญหาในการเลี้ยงดูและให้ความอบอุ่น แก่ลูกได้อย่างทั่วถึง
การเตรียมตัวเป็นพ่อแม่ที่ดี เพื่อให้บุตรเติบโตมาเป็นคนดี มีคุณภาพ และมีความสุข ผู้ที่เป็นพ่อแม่จะต้องต้องเตรียมตัวที่จะปฏิบัติตนเองให้เป็นแบบอย่างที่ดีกับบุตรโดยประพฤติอยู่ในศีลธรรมอันดี มีหลักการในการดำเนินชีวิต เพื่อเป็นประโยชน์ในการสอน การตักเตือนว่ากล่าว การปรับปรุงและการอบรมแก้ไขบุตรให้ดีต่อไปในอนาคต
คิดให้ดีก่อนมีลูก การมีบุตรแต่ละคนว่ายากแล้ว การเลี้ยงบุตรแต่ละคนยิ่งเป็นการยากยิ่งกว่า การมีหลักและฐานที่มั่นคงพอที่จะเลี้ยงดูลูกน้อย ตลอดจนพร้อมที่จะให้การศึกษาที่ดีแก่ลูกได้, การมีเวลาพอที่จะอบรมเลี้ยงดูลูกน้อยด้วยความเอาใจใส่ เพื่อให้ลูกเติบโตเป็นคนดี, การมีเวลาอยู่ด้วยกัน มีความเข้าใจกัน และพร้อมที่จะมีลูกของคู่สมรส ซึ่งการมีลูกในขณะที่คู่สมรสยังไม่สามารถปรับตัวเข้าหากันได้ดีพอ ก็อาจทำให้ลูกน้อยที่เกิดมามีปัญหาสุขภาพจิตได้
มีลูกกี่คนดี ควรคำนึงถึงอะไรบ้าง
1.ฐานะ รายได้ของพ่อแม่ หากคุณมีฐานะ ปานกลาง การมีบุตรที่เหมาะสม อาจจะ 1-2 คน ซึ่งเป็นที่นิยมสำหรับคนไทย แต่หากเชื้อสายจีน ที่มีฐานะค่อนข้างร่ำรวย การบุตรที่มากมายไว้สืบทอดตระกูลก็ไม่ใช่เรื่องแปลก บางครอบครัว เลือกที่จะมีบุตร 5-6 คน ขึ้นไป
2.ปัจจัยด้านสุขภาพบิดา-มารดา หากมารดาที่ตั้งครรภ์ ไม่มีโรคประจำตัว ปรึกษาการมีบุตรกับแพทย์เฉพาะทางแล้ว สามารถมีบุตรได้ตามจำนวนต้องการ อันนั้นก็ไม่เป็นข้อห้ามนะคะ
3.ผู้ดูแลบุตร หากมีบุตรแล้ว มีผู้ดูแลที่พร้อมเสมอ ปัญหาข้อนี้ ตัดไปได้ไม่ยากค่ะ
4.มีเวลาให้กับลูกของคุณ บางครอบครัว ต้องทำงานหนัก เพื่อหารายได้ เลี้ยงครอบครัว จนไม่มีมีเวลาเลี้ยงลูก ฉะนั้น บางแผนการมีลูกที่เพียงพอ ให้พอดีนะคะ เพราะ พ่อแม่ มีเวลาให้ลูกน้อย จะสำคัญกว่าบุคคลอื่นค่ะ
5.เว้นระยะการมีบุตร 1-2 ปี เป็นเวลาที่เหมาะสม เพื่อให้ร่างกาย มดลูกคุณแม่เองได้พัก และพร้อมที่จะมีบุตรคนต่อไปที่แข็งแรง